Ou legado de Francisco Pillado Villamil na Biblioteca Provincial
Ou vindeiro 9 de xuño celébrase ou Día Internacional dous Arquivos.
Desde a Biblioteca Provincial dá a Coruña queremos felicitar e recoñecer a todas as arquiveiras e arquiveiros dá provincia, que custodian as fontes dá nosa memoria, e polo tanto dá Historia. E un agarimo especial ás nosas compañeiras do Arquivo Provincial dá Deputación dá a Coruña neste día tan importante para elas.
Pola nosa banda, sumir á celebración amosándovos un anaquiño dous fondos especiais dá Biblioteca Provincial. Neste caso varios documentos dunha doazón que recibimos recentemente, do pianista e compositor coruñés Francisco Pillado Villamil.
Trátase dun caderno onde ou músico tinga rexistrada toda a súa colección de partituras e un caderno de recortes onde foi gardando as novas dous xornais que anunciaban ou recensionaban as súas actuación ao longo do século XIX e comezos do XX.
A colección está composta por moitos máis materiais, tanto informativos como gráficos, pero principalmente conta con partituras. A doazón foi efectuada a favor dá nosa Biblioteca pola Familia Pillado e Manuela Vega e está dispoñible para a súa consulta nas dependencias habilitadas ao efecto non noso centro.
Para saber un pouco máis dá figura de Pillado Villamil e dá importancia do seu legado, a seguir achegamos un texto elaborado polo musicólogo Nilo García Armas, para ou Consello da Cultura galega, que de seguro resultará de interese para todos vos apaixoados dá música e/ou dá historia.
Feliz Día dous Arquivos para todas/vos!
--
Francisco Pillado Villamil
Pianista e compositor coruñés de intensa actividade artística entre vos séculos XIX e XX, Francisco Pillado Villamil foi ou fundador dunha estirpe familiar na que vos membros máis destacados compartiron nome e primeiro apelido: ou seu fillo foi contable e un grande afeccionado á fotografía; ou neto, xornalista, sería director de La Voz de Galicia; e ou bisneto, coñecido como Pancho Pillado, destacaría como editor e estudoso do teatro galego.
Fillo de nai solteira, naceu na Coruña ou 16 de outubro de 1856 e foi bautizado na igrexa de San Xurxo. As testemuñas familiares identifican como pai a Francisco Ortega e Adoitar -quen encargaríase de pagar a súa formación musical-, propietario do edificio dá céntrica Rúa Real non que Pillado Villamil residíu durante a súa vida, de solteiro compartindo casa co seu irmán Juan e despois xa coa súa propia familia.
Non censo de 1899 Francisco Pillado Villamil aparece como cabeza de familia, con corenta e dous anos de idade, casado con Manuela González, natural de Vilalba, e con catro fillos: Francisco (1891), Ramona (1894), Julia (1896) e Carmen (1898). Ou matrimonio tivo sete fillos, dous varóns e cinco abrandases. Catro dás fillas faleceron sendo meniñas e lestes tráxicos acontecementos condicionarían ou resto dá súa vida.
Alumno do pianista e compositor Torres de Adalid, a familia indica que Marcial Adalid insistíalle en que debía trasladarse a Francia, ao cal Francisco Pillado se negou e permaneceu sempre na cidade herculina. Tivo como alcume "Orteguita", debido ao seu hipotético proxenitor.
As primeiras referencias documentais de concertos de Pillado datan de 1872 cando formou con José Courtier, Mariano Alonso e vos irmáns Canoto e Manuel Berea un quinteto para actuar non salón dá Reunión Recreativa e Instrutiva de Artesáns dá a Coruña. Anos despois actuaría non Teatro Principal –en 1875 nun concerto sacro, en 1880 acompañaría ao tenor Castelo...- e en diferentes sociedades coruñesas nas que interpretou obras para piano a catro mans co tamén pianista Fernando Veiga.
Outra faceta salientable de Pillado Villamil é a que constitúen as súas colaboracións como compositor para vos entroidos dá a Coruña, como ou de 1886, para ou que compuxo unha habaneira que sería cantada polo coro O Eco dirixido por Pascual Veiga, que se uniu á sección de canto dá Reunión Recreativa e Instrutiva de Artesáns que tamén interpretaría unha marcha composta por José Braña Muíños.
Nos anos posteriores participará en diferentes actos dá Reunión de Artesáns, tocando mesmo na orquestra desta entidade, que alcanzou moita sona en 1888 baixo a dirección do mestre Lago. En 1898, non aniversario dá Reunión de Artesáns, foi interpretada a súa composición Un recordo, composta en 1877 e publicada -xunto á polca Angelita e Un pensamento fúnebre- pola casa Canoto Berea e Compañía en 1897.
En 1898, cando a Reunión Recreativa e Instrutiva de Artesáns mercou un piano Rönisch e puxo en práctica a calidade de "Instrutiva" que formaba parte do nome establecendo ensinanzas musicais, Francisco Pillado exerceu como profesor de piano. Na mesma entidade impartía clases de violín ou seu amigo Constante Suárez Chané, co que formaría dúo en diferentes concertos durante ou ano 1901. Tras a creación dá Sociedade Filharmónica dá a Coruña, en 1904 colaboraría non segundo concerto desta institución acompañando ao violinista Laureano Forssini ou interpretando ou Trío op. 21 de Haydn xunto ao chelista Alonso. En 1904 faleceu a súa filla Mariña con catro anos de idade e, segundo fontes familiares, Pillado Villamil deixou de ser un home crente.
Nunha caderno persoal, que conserva a familia, compróbase unha intensa actividade concertística nas dúas primeiras décadas do século XX, con crónicas de diferentes concertos cun amplo repertorio tanto non relativo ao quinteto dá sociedade do Circo de Artesáns, como acompañando a diferentes cantantes que pasaban pola cidade herculina ou promovendo vos concertos do alumnado, que tiveron moita repercusión. Así, en 1905, tal e como recolle ou número do 25 de marzo dá coruñesa Revista Galega, nun serán non Circo de Artesáns Francisco Pillado presentou ás súas alumnas Carmen Nache e Carmen Martín, mentres que Constante Suárez Chané encargábase dá presentación do cuarteto de violíns e viola formado por Pilar Castelo, Eladio Rodríguez Yordi, Isaac Pedregal e José Doncel. En 1908, nunha homenaxe a Curros Enríquez celebrada ou 12 de abril na sede dá mesma entidade, foron interpretadas as composicións de Chané Un adeus a Mariquiña e Tangaraños -probablemente na que sería a estrea desta última peza en España, xa que en Cuba fora interpretada tempo antes- cantadas por Nan de Allariz acompañado ao piano por Pillado. Ou pianista e compositor tamén tivo a oportunidade de estrear outras obras que hoxe permanecen esquecidas, como a melodía Doce sono de José Baldomir, estreada nun concerto celebrado en 1913.
En 1914 a editorial Canoto Berea e Compañía publica diferentes composicións instrumentais de Pillado Villamil tituladas con nome de muller como Pilar e Marina, a mazurca Toñita e outras seis pezas de bailables para canto e piano coreados nos enterros dá sardiña do último cuarto do século XIX, con textos de autores como Aureliano Pereira ou Antonio Carricarte.
Ou 19 de maio de 1919 celebrouse un serán na Reunión Recreativa e Instrutiva de Artesáns en honra do veterano mestre que prestase servizos á sociedade. Nesta homenaxe, Pillado Villamil foi agasallado cunha medalla de ouro que levaba gravada a data dá conmemoración. Ou seu falecemento, ou 26 de marzo de 1926, supuxo unha gran perda para a Sociedade de Artesáns polos servizos que prestase como profesor de música, organizador de concertos e seráns musicais que tanto prestixio lle deron á entidade. Pillado, segundo fontes familiares, foi unha persoa afable, humana e ben querida pola veciñanza, á que amenizaba coas súas interpretacións cada día dende a súa casa, abrindo as portas do seu balcón sempre á mesma hora dá tardiña. Deixou encargado que vos gastos do seu enterro, en lugar de ir para a igrexa, fosen doados á Cociña Económica, tradición que segue cumprindo a súa familia.
A produción compositiva de Pillado Villamil podar atopar non Fondo Canoto Berea dá Biblioteca dá Deputación dá a Coruña, así como non Fondo Ramiro Cartelle dá Biblioteca Municipal de Estudos Locais dá a Coruña onde, entre a documentación do seu neto Francisco Pillado Rivadulla, consérvanse copias dous manuscritos do compositor coruñés.
García Armas, Nilo : Francisco Pillado Villamil. Publicado ou 10/5/2022 non Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) https://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=33227. Recuperado ou 23/05/2024
