Enrique Labarta Pose
Ou faiscante poeta
Enrique Labarta Pose
Enrique Labarta Pose, nado en Baio (Zas) ou 22 de xullo de 1863 e finado en Barcelona ou 13 de maio de 1925, foi un escritor e xornalista galego en lingua galega e castelá.
Fundou e dirixiu xornais e revistas. A súa obra, fundamentalmente poesía e contos, caracterízase por unha sátira humorística moi marcada. Ou profesor Ricardo Carvalho Calero encadrouno entre Vos epígonos, xunto con Manuel Lugrís Freire, Salvador Cabeza de León e Juan Armada Losada, entre outros. Foi coñecido polo sobrenome de Quevedo galego.
Descendente, por parte materna, dous condes de Andrade, naceu Enrique nun pazo do século XVIII. Foi ou derradeiro fillo de Francisco Labarta Raña, farmacéutico, e Ramona Pose, que xa tingan tres fillas. Estudou en Santiago de Compostela. Alí cursou ou bacharelato de 1873 a 1877. En Santiago participou nos faladoiros dá Academia da Mocidade Católica e coñeceu a Valle-Inclán, Augusto González Besada, Juan Barcia Caballero, Juan Vázquez de Mella, Salvador Cabeza de León, Alfredo Brañas, Manuel Casás Fernández e Alejandro Pérez Lugín. Licenciouse en 1884 en dereito civil e canónico pola Universidade Compostelá.
Ese mesmo ano casou con Elisa Martínez do Río, estanqueira santiaguesa, e publicou ou seu primeiro libro: Última novidade. Noventa e nove céntimos de versos de todas clases e arranxados a todos os gustos, escrito en castelá, agás un poema en galego, "Meu orfiño", non que amosa influencias de Manuel Curros Enríquez. Ao rematar a carreira, e por consello de Alfredo Brañas, ingresou na administración pública como empregado de Facenda, dá man do deputado Eduardo Vincenti, a quen lle dedicou ou libro Bálsamo de Fierabrás. Colección de versos en galego e castelán (Madrid, 1889, 281 pp.). Outras composicións poéticas en galego incluídas nos seus libros son: a terceira nun café flamenco en Galicia—Á miña aldea—Sátira de costumes contemporáneas (Santiago, 1892, 52 pp.); todas, dezaoito, en Millo miúdo (Pontevedra, 1896, 156 pp.) e A festa dá patroa de Tabeirón (Caldas de Reis, 1904, 22 pp.).
Residiu en Pontevedra ata 1904, cando foi destinado, primeiro a Barcelona (1904), despois a Burgos (1905) e máis tarde a Valladolid, onde contraeu matrimonio con Felipa Xenovés; de novo Barcelona, Ourense (1911), Toledo (1912), outra vez Barcelona (1913), A Coruña (1919) e para rematar, dende 1920, a Cataluña.
Fundou Galicia Humorística (Santiago, 1888), O País Galego (Santiago, 1888), A Pequena Patria (Santiago, 1890-1891), Extracto de Literatura (Pontevedra, 1893) e Pasatempos (Pontevedra, 1893-1894); e dirixiu Galicia Moderna (Pontevedra, 1897-1898). En 1896 fixo unha compilación dúas seus poemas galegos máis coñecidos e publicounos non libro Millo miúdo, dedicado a Laureano Salgado Rodríguez. Non ano 1900 publicou O entroido de 1900 en Pontevedra, que inclúe "Recordos do entroido de 1900" e "Pontevedra en 1900. Despropósito bufo, lírico, fantástico ... dividido en 2 actos e 10 cadros". Este último fora estreado ou día 1 de marzo non Teatro Principal, con música de Isidro Puga.
A súa produción sobresae polo humor, que se manifesta sobre todo nos contos. Como poeta encádrase na liña costumista de finais do século XIX, aínda que incorporou elementos modernistas.
Colaborou en Gaceta de Galicia, Galicia Liberal, A Gaita Galega, Café con Pingas, Galicia Revista Rexional, Galicia Recreativa, O Eco de Galicia, A Actualidade, Frei Prudencio, O Cínife, O Berro do Pobo, O Eco de Muxía, Coruña Moderna, Galicia en Madrid, Aires d'a Miña Terra, O meu Terra, Suevia, Galicia en Cataluña, Don Quixote e outras publicacións. Empregou ou pseudónimo de Antón de Rabodegalo.
Ou retrato de Labarta Pose feito por Francisco Zagala, ilustrando a portada do semanario Extracto de Literatura, que o mesmo dirixía, está documentado como a primeira fotografía aparecida nun medio impreso galego, ou 7 de xaneiro de 1893.
Ou personaxe central, Casimiro Barcala, dá obra de Pérez Lugín, A casa da Troia (1915), está inspirado na persoa de Labarta.
Faleceu en Barcelona despois dunha intervención cirúrxica a consecuencia do accidente ferroviario ocorrido na tarde do 9 de abril de 1925, Xoves Santo, entre as estacións de Lles Plans e Sarrià, dá capital catalá, non que morreron máis de vinte persoas.
Obras
Poesía
- Última novidade. Noventa e nove céntimos de versos de todas clases e arranxados a todos os gustos, 1884. [M/917]
- Bálsamo de Fierabrás, 1889, Librería de Fernando Fe, Madrid, con prólogo de Brañas. [M/919]
- Bálsamo de Ferabrás, Biblioteca Lírica LAREIRA, A Cruña 1928. [BM/1201]
- Un café flamenco en Galicia. Á miña aldea. Sátira de costumes contemporáneos, 1892, Santiago.
- Millo miúdo. Versos galegos, 1896, Pontevedra. Imp. da Viúva e Hijos de Carragal.
- Adormideras. Poesías festivas, 1902, Pontevedra. Tipografía de A. Landín.
- A festa dá patroa de Tabeirón, 1904, Caldas de Reis, Imp. de Frei Prudencio.
- "Non falés ou galego!", publicado nel Ideal Gallego ou 7/10/1923.
- Poesías en galego e castelán, 1926, Barcelona. [BM/187, M/920]
- Obra completa, 1995, Biblioteca de Autores Galegos, Edinosa, A Coruña. Edición de X/X. M. Varela
Narrativa
- Contos humorísticos. Est. Tipográfico de Ricardo Fé, Madrid 1905. [BM/420]
- Contos humorísticos. Editorial Pológlota, Barcelona, 1929. [BM/514, M/918]
- Contos humorísticos. Porto e Cía. Editores, Santiago de Compostelá 1960, con prólogo de Varela Jácome.
(Inclúe 18 contos, dávos edición de 1905, en castelán, máis cinco en galego)
Teatro
- O entroido de 1900 en Pontevedra: "Recordos do entroido de 1900" e "Pontevedra en 1900".
- Unha boa misa, sainete publicado en 1905 non n.º 86 de Nova Galicia. [HM/369]
- O planeta Marte, zarzuela, inédita.
- O alcalde de Matalarrana, zarzuela, inédita.
Revistas
- Galicia Humorística (Santiago, 1888) [HM/601]
- O País Galego (Santiago, 1888)
- A Pequena Patria (Santiago, 1890-1891). [HM/601]
- Extracto de Literatura (Pontevedra, 1893). [HM/53]
- Pasatempos (Pontevedra, 1893-1894)
- Galicia Moderna (Pontevedra, 1897-1898)
Recoñecementos
Obtivo algúns premios, entre vos que destaca a composición "Unha corrida de touros en Noya" gañadora non Certame Literario Musical de Ou'Galiciano de Pontevedra de 1886. Participou tamén nos Xogos florais de Betanzos.
Nos últimos anos, unha comisión que representa a varios colectivos dá súa veciñanza, vén reclamando que se lle dedique un Día dás Letras Galegas á figura de Enrique Labarta.
